Phỏng vấn ĐHY Grech, Tổng thư ký Thượng Hội đồng về Đại hội Giáo hội năm 2028

Vatican News

Thưa Đức Hồng Y, Thượng Hội đồng về tính hiệp hành dường như đã kết thúc… nhưng giờ đây lại tiếp tục, theo ý muốn của Đức Thánh Cha Phanxicô. Ngài đã phê duyệt lịch trình công việc cho ba năm tới từ bệnh viện Gemelli?

Đúng vậy, nhiều người nghĩ rằng Thượng Hội đồng đã kết thúc với phiên họp thứ hai của Đại hội, vào tháng 10 năm ngoái. Thực tế, Tông hiến Episcopalis Communio đã “biến đổi” Thượng Hội đồng từ một sự kiện thành một tiến trình được chia thành ba giai đoạn: chuẩn bị, cử hành và thực hiện (EC, điều 4). Bước này đòi hỏi một sự “hoán cải” thực sự và đúng đắn, một sự thay đổi tâm thức cần thời gian để bén rễ trong thực hành của Giáo hội. Nhưng sự tiến hành này là nền tảng: việc công bố một “tài liệu” là không đủ để những gì đã xuất hiện trong hai giai đoạn của tiến trình Thượng Hội đồng được thực hiện trong đời sống Giáo hội. “Văn kiện” đó phải được “đón nhận” như là kết quả của sự phân định Giáo hội và chân trời hoán cải. Và điều đó đã xảy ra: Đức Thánh Cha, là nguyên lý hiệp nhất Giáo hội và là người bảo đảm cho tiến trình Thượng Hội đồng, đã trao phó cho các Giáo hội địa phương và các cơ cấu liên kết sứ mạng cụ thể hóa những khuyến nghị của Đại hội vào bối cảnh riêng của họ, như ngài đã nhấn mạnh trong “Ghi chú kèm theo” của Tài liệu Chung kết. Và nhiều Giáo hội địa phương đã đáp lại một cách quảng đại và đã bắt đầu thực hiện: vì vậy, trong thực tế, công việc chưa bao giờ dừng lại sau khi kết thúc Đại hội.

Điều gì sẽ xảy ra từ nay đến năm 2028?

Những gì được công bố hiện nay thực chất là một tiến trình đồng hành và đánh giá giai đoạn áp dụng đã được tiến hành: một quyết định mà Đức Thánh Cha đã hoàn thiện cùng với sự đóng góp của Hội đồng Thường kỳ của Uỷ ban Thư ký Thượng Hội đồng, bao gồm phần lớn các thành viên được bầu trong Đại hội. Và tiến trình này không làm tổn hại đến vai trò chủ đạo của mỗi Giáo hội trong việc tiếp nhận và áp dụng hoa trái Thượng Hội đồng: với tiến trình này, Đức Thánh Cha thúc đẩy toàn thể Giáo hội thực hiện trách nhiệm, bởi vì chính bằng cách đánh giá cao các Giáo hội địa phương, ngài đồng thời liên kết toàn thể Giám mục đoàn trong việc thực hiện thừa tác vụ của mình.

Vậy mục đích chính xác hơn của hành trình này là gì?

Đó là một quá trình nhằm khuyến khích thảo luận giữa các Giáo hội về những hiểu biết đạt được trong giai đoạn áp dụng. Sau một thời gian dành riêng cho công việc của mỗi thực thể địa phương (cho đến năm 2026), chúng tôi mong muốn, theo phong cách Thượng Hội đồng, tạo ra không gian đối thoại và trao đổi ân ban giữa các Giáo hội. Đây là một trong những khía cạnh quý giá nhất xuất hiện trong tiến trình Thượng Hội đồng cho đến nay. Mục đích là việc thực hiện không diễn ra riêng lẻ, như thể mỗi giáo phận là một thực thể riêng biệt, nhưng sự liên kết giữa các Giáo hội ở cấp quốc gia, khu vực và lục địa phải được tăng cường. Đồng thời, thời gian thảo luận sẽ tạo điều kiện cho việc “cùng nhau bước đi” đích thực, mang đến cơ hội đánh giá, theo tinh thần đồng trách nhiệm, những lựa chọn đã đưa ra. Do đó, các cuộc họp dự kiến vào năm 2027 và đầu năm 2028 sẽ đồng hành cùng với hành trình hướng tới Đại hội Giáo hội vào tháng 10/2028. Đại hội bế mạc này sẽ có thể cung cấp cho Đức Thánh Cha những yếu tố quý giá, hoa trái của một kinh nghiệm thực sự về Giáo hội, để sự phân định của ngài với tư cách là Người Kế vị Thánh Phêrô, với những quan điểm được đề xuất cho toàn thể Giáo hội. Việc thực hiện và đánh giá phải tiến hành cùng nhau, đan xen trong một quá trình năng động chung: đây chính xác là văn hóa trách nhiệm giải trình được gợi lên bởi Tài liệu Chung kết.

Năm 2026 sẽ là một năm hoàn toàn dành riêng cho công việc của các giáo phận. Đức Hồng Y mong đợi điều gì?

Điều cần thiết là phải bắt đầu lại từ công việc đã thực hiện trong giai đoạn lắng nghe, nhưng điều quan trọng không kém là không lặp lại theo cùng một cách. Trong giai đoạn này, vấn đề không còn chỉ là lắng nghe và thu thập ý kiến Dân Chúa, nhưng cho phép các vị lãnh đạo các Giáo hội và các nhóm Thượng Hội đồng tiến hành một cuộc đối thoại với phần còn lại của Dân Chúa về toàn bộ nội dung xuất hiện từ hành trình Thượng Hội đồng, để con đường này được điều chỉnh cho phù hợp với văn hóa và truyền thống của mỗi nơi. Đây cũng là một cơ hội khác để kêu gọi toàn thể Dân Chúa như những người chia sẻ chức năng ngôn sứ của Chúa Kitô (LG 12) và là chủ thể của cảm thức đức tin. Tôi hy vọng nguyên tắc tuần hoàn trong và giữa các Giáo hội sẽ được áp dụng trong thực hành thông thường của Giáo hội.

Các Giáo hội địa phương phải hoạt động như thế nào?

Chúng ta được mời gọi không chỉ lặp lại mà còn bảo đảm rằng tất cả các thành viên Dân Chúa là những chủ thể tích cực của đời sống Giáo hội và hoạch định con đường cho mỗi Giáo hội trên cơ sở khả năng được công nhận này, vốn phải được hỗ trợ và hình thành. Năm rưỡi đầu tiên này cũng sẽ là cơ hội để thu hút sự tham gia của những người trước đây ít tham gia. Để sống những kinh nghiệm hiệp hành, để trải nghiệm cuộc trò chuyện trong Thánh Thần đã làm cho các cộng đoàn của chúng ta phát triển rất nhiều. Bây giờ bức tranh đã rõ ràng hơn và chúng ta đã có một sự hiểu biết chung nhiều hơn về hiệp hành, cùng nhau – không ai bị loại trừ– chúng ta có thể tìm thấy các công cụ để tiếp tục hành trình với năng lượng mới.

Làm thế nào chúng ta có thể thu hút Dân Thiên Chúa nhiều hơn, tránh nguy cơ con đường Thượng Hội đồng vẫn chỉ giới hạn trong các đề tài dành cho “các chuyên gia”, cho những người đã tham gia vào các cơ cấu Giáo hội? Làm thế nào chúng ta có thể đảm bảo rằng bước đi mới này không được trải nghiệm như một nhiệm vụ của bộ máy hành chính được thêm vào những nhiệm vụ khác?

Văn kiện chuẩn bị, khởi xướng toàn bộ tiến trình Thượng Hội đồng, bắt đầu với lời khẳng định này: “Giáo hội của Chúa được triệu tập trong Thượng Hội Đồng”. Không có điều gì có thể liên quan đến toàn thể Giáo hội và mọi người trong Giáo hội hơn là tiến trình Thượng Hội đồng. Điều này đã được nhìn thấy trong giai đoạn đầu, với việc lắng nghe Dân Chúa trong các Giáo hội địa phương. Giờ đây, con đường phía trước vẫn giống như vậy. Quá trình thực hiện này đòi hỏi nhiều cố gắng không phải vì yêu cầu bổ sung các hoạt động khác cho “các nhân viên mục vụ”, đặc biệt cho các thừa tác viên chức thánh. Dấn thân là sống hành trình Giáo hội của mỗi Giáo hội với một tâm thức hiệp hành, trong một chân trời hiệp hành, hình thành một phong cách hiệp hành tạo nền tảng cho một hình thức Giáo hội hiệp hành… Ý nghĩa của con đường mà Ban Thư ký Thượng Hội đồng đang đề xuất cho các Giáo hội địa phương không phải là thêm việc để đáp ứng các yêu cầu đến từ bên ngoài hoặc từ bên trên, nhưng để giúp các Giáo hội bước đi theo phong cách hiệp hành. Tóm lại, để trở thành Giáo hội thực sự, nơi Dân Chúa được giao phó cho Giám mục với sự giúp đỡ của linh mục đoàn và các thừa tác viên thực sự là một Giáo hội của các chủ thể có sự liên hệ, những người hiện thân cho Tin Mừng ở nơi họ hiện diện.

Đức Hồng Y có thể giải thích Đại hội Giáo hội 2028 là gì không? Bức thư nói rõ rằng đó sẽ không phải là một Thượng Hội đồng mới…

Thượng Hội đồng 2021-2024 là “lần đầu tiên” cho nhiều điều. Đây là lần đầu tiên các quy định của tông hiến Episcopalis Communio được áp dụng đầy đủ; lần đầu tiên toàn thể Giáo hội và mọi người trong Giáo hội có cơ hội tham gia vào tiến trình Thượng Hội đồng; lần đầu tiên các thành viên không phải Giám mục tham gia vào Đại hội; lần đầu tiên một Tài liệu Chung kết được Đức Thánh Cha thông qua ngay lập tức, do đó tham gia vào Huấn Quyền thông thường của ngài. Bây giờ – trong giai đoạn thứ ba của tiến trình Thượng Hội đồng – lần đầu tiên một Đại hội Giáo hội được tổ chức. Vì đây là lần đầu tiên một Đại hội Giáo hội ở cấp toàn thể Giáo hội, nên vẫn còn nhiều điều cần phải được làm rõ, ngay cả khi chúng ta có thể dựa vào kinh nghiệm của các Đại hội ở cấp Lục địa, tất cả đều là Đại hội Giáo hội.

Đại hội 2028 sẽ có những đặc điểm gì? Sẽ khác như thế nào với hai phiên họp của Đại hội Thượng Hội đồng mà chúng ta đã trải qua vào năm 2023 và 2024?

Mục tiêu của Đại hội Giáo hội, vốn là sự kiện cuối cùng của tiến trình, không gì khác hơn là mục tiêu được chỉ ra trong Tài liệu Chung kết cho giai đoạn thứ ba, nghĩa là, cụ thể  hoá viễn cảnh trao đổi các ân huệ giữa các Giáo hội và trong toàn thể Giáo hội (các số 120-121). Nếu trong các bước của giai đoạn thứ ba, có thể thực hiện việc trao đổi ân huệ ở các cấp khác nhau của các nhóm Giáo hội qua việc chia sẻ các tiến trình được khởi xướng trong các Giáo hội địa phương, thì Đại hội Giáo hội sẽ là một cơ hội để quy tụ ở cấp độ tất cả thành quả đã đạt được. Khả năng của Đại hội Giáo hội này đã được nêu rõ trong lời chào của Đức Thánh Cha khi kết thúc Đại hội lần thứ hai của Thượng Hội đồng. Ngài nói rõ “về một số khía cạnh của đời sống Giáo hội được nêu trong Văn kiện, cũng như về các chủ đề được giao phó cho mười ‘Nhóm Nghiên cứu’, vốn phải làm việc một cách tự do, để đưa ra cho tôi các đề xuất, cần có thời gian để đi đến những lựa chọn liên quan đến toàn thể Giáo hội. Tôi sẽ tiếp tục lắng nghe các Giám mục và các Giáo hội được giao phó cho các vị”. Giai đoạn thứ ba tương ứng với thời gian lắng nghe các Văn kiện Chung kết hoạt động như thế nào trong đời sống của các Giáo hội, và Đại hội chung kết tạo thành thời điểm tổng hợp, có khả năng thu thập những thành quả của việc lắng nghe này. Vì lý do này, Đại hội là Giáo hội, tương đương với việc nhấn mạnh bản chất và chức năng của Đại hội Thượng Hội đồng mà chúng ta đã cử hành, về cơ bản là và vẫn là một Hội nghị các Giám mục. Thành quả của Đại hội là Tài liệu Chung kết, như chúng ta đã nói, tham gia vào Huấn Quyền thông thường của Người Kế vị Phêrô. Dưới ánh sáng của tài liệu đó, toàn thể Giáo hội được yêu cầu sống giai đoạn thứ ba, sẽ kết thúc tại Đại hội Giáo hội. Đại hội này phải là biểu hiện hữu hình của chân lý đã mở ra Văn kiện Chuẩn bị: “Giáo hội của Thiên Chúa được triệu tập trong Thượng Hội đồng” để làm chứng cho những thành quả của hành trình Thượng Hội đồng của Giáo hội.