Sáng ngày 21/11, trong buổi tiếp kiến dành cho các tham dự viên khóa học chuyên đề do Tòa Thượng Thẩm Roma tổ chức, nhân kỷ niệm 10 năm cải tổ tiến trình tuyên bố hôn nhân vô hiệu do Đức Giáo hoàng Phanxicô khởi xướng, Đức Thánh Cha Lêô XIV nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hiểu đúng ba chiều kích giáo hội học, pháp lý và mục vụ trong hoạt động tư pháp của Giáo hội. Ngài khẳng định rằng mọi cải cách trong lãnh vực giáo luật đều nhằm phục vụ chân lý và ơn cứu độ các linh hồn.
Vatican News
Một thực tại duy nhất: Giáo hội học – Pháp lý – Mục vụ
Đức Thánh Cha cảnh báo xu hướng tách rời thần học, luật pháp và chăm sóc mục vụ như ba lĩnh vực độc lập. Theo ngài, đây thực chất là những thành phần của một thực tại duy nhất, cùng quy hướng phục vụ mầu nhiệm Giáo hội.
Nhiều hiểu lầm nảy sinh khi người ta coi tiến trình tuyên bố hôn nhân vô hiệu như một thủ tục kỹ thuật hoặc một cách để đạt “tự do hôn nhân”. Ngài nhận định: “Đây là cái nhìn hời hợt, bỏ qua nền tảng giáo hội học của tiến trình và ý nghĩa mục vụ của nó.”
Tiến trình này – Đức Thánh Cha giải thích – có nền tảng sâu xa trong thẩm quyền thiêng liêng của Giáo hội nhằm phục vụ sự thật và liên hệ trực tiếp đến bản chất bí tích của hôn nhân.
Thẩm quyền thiêng liêng và mầu nhiệm giao ước hôn nhân
Đức Thánh Cha nhắc lại hai trụ cột nền tảng:
-
Thẩm quyền thiêng liêng của Giáo hội được thi hành trong tiến trình tư pháp nhằm phục vụ chân lý.
-
Đối tượng của tiến trình là mầu nhiệm giao ước hôn nhân, do Thiên Chúa thiết lập và mang tính bất khả phân ly.
Khi thi hành quyền tài phán, các mục tử thực hiện một dạng “chức vụ phó tế của chân lý”, giúp các tín hữu hiểu đúng tình trạng của họ trước mặt Giáo hội, để có thể bước đi trong đức tin, bác ái và sự thật.
Công lý và lòng thương xót luôn song hành
Trích dẫn Hiến chế Lumen gentium và tư tưởng thánh Augustinô, Đức Thánh Cha khẳng định lòng thương xót chân thật không bao giờ tách rời công lý.
Ngài nói: “Cải cách nhằm giúp thủ tục dễ tiếp cận và nhanh chóng hơn, nhưng không bao giờ được làm tổn hại chân lý. Chính sự quân bình này là biểu hiện của công lý đích thực và lòng thương xót.”
Việc thực thi quyền tư pháp phải phản ánh lòng thương xót qua sự chính xác, khách quan và trung thành với sự thật.
Hôn nhân – nền tảng thần học của các tiến trình tư pháp
Đức Thánh Cha nhấn mạnh rằng hôn nhân, do Thiên Chúa thiết lập, là nền tảng thần học cốt yếu của tiến trình tuyên bố hôn nhân vô hiệu.
Giáo hội khẳng định: hôn nhân không phải là lý tưởng trừu tượng, nhưng là chuẩn mực của tình yêu chân thật, trung tín và sinh hoa trái. Nguyên tắc bất khả phân ly của dây hôn phối luôn được tái khẳng định trong mọi cải tổ thủ tục.
Vì thế, tiến trình xét xử phải đặt mục tiêu phục vụ chân lý của sự kết hợp cụ thể giữa đôi vợ chồng.
Bản chất mục vụ của tiến trình tư pháp
Đức Thánh Cha cũng làm rõ: các tòa án Giáo hội không hoạt động tách biệt khỏi mục vụ gia đình; ngược lại, là phần thiết yếu của việc đồng hành với các gia đình, nhất là những gia đình đang gặp khủng hoảng.
Ngài đặc biệt nhắc đến tiến trình điều tra tiền tố tụng, một ví dụ sinh động cho sự hợp tác mật thiết giữa mục vụ và tư pháp trong việc hỗ trợ các đôi vợ chồng phân định hướng đi đúng đắn.
“Ơn cứu độ các linh hồn” – luật tối thượng
Kết thúc, Đức Thánh Cha khẳng định rằng cả ba chiều kích – giáo hội học, pháp lý và mục vụ – đều quy hướng về mục tiêu tối hậu: ơn cứu độ các linh hồn, vốn là luật cao nhất của Giáo hội.