ĐTC khai mạc Thượng Hội đồng Giám mục lần thứ XVI

Buổi khai mạc Thượng Hội đồng Giám mục được bắt đầu lúc 9 giờ với phần rước và công bố Lời Chúa (Kh 1, 9-20). Sau đó là phần suy niệm Lời Chúa do cha Paul Béré, dòng Tên, và nữ thần học gia người Tây Ban Nha Cristina Inogés Sanz phụ trách.

Trong bài diễn văn liền sau đó, Đức Thánh Cha nhắc các tham dự viên: “Chúng ta sống Thượng Hội đồng này trong tinh thần cầu nguyện mà Chúa Giêsu đã thưa với Chúa Cha cho các môn đệ ‘Để tất cả nên một’ (Ga 17, 21). Chúng ta được kêu gọi: hiệp nhất, hiệp thông và huynh đệ nảy sinh từ cảm nhận tình yêu duy nhất của Thiên Chúa dành cho tất cả chúng ta”. Đức Thánh Cha nhấn mạnh: “Vì vậy, trong Dân Chúa duy nhất, chúng ta cùng nhau bước đi, để trải nghiệm một Giáo hội đón nhận và sống hồng ân hiệp nhất và mở ra cho tiếng nói của Thánh Thần”.

Đức Thánh Cha nói đến những từ khoá của Thượng Hội đồng: hiệp thông, tham gia và sứ vụ. Hiệp thông và sứ vụ là những thuật ngữ thần học mô tả mầu nhiệm của Giáo hội. Công đồng Vaticano II đã dạy rõ ràng rằng hiệp thông thể hiện chính bản chất của Giáo hội, đồng thời khẳng định rằng Giáo hội đã lãnh nhận sứ vụ loan báo và thiết lập vương quốc Chúa Kitô và Thiên Chúa trong mọi dân nước. Qua hiệp thông và sứ vụ, Giáo hội chiêm ngắm và theo gương sự sống Ba Ngôi, mầu nhiệm hiệp thông và suối nguồn sứ vụ.

Sau Công đồng, hai thánh Giáo hoàng Phaolô VI và Gioan Phaolô II đã tiếp tục khẳng định hiệp thông và sứ vụ là bản chất của Giáo hội. Nhưng các vị cũng cảnh báo điều này có nguy cơ chỉ dừng lại ở hình thức. Năm 1985, khi kết thúc Thượng Hội đồng đánh dấu kỷ niệm 20 năm kết thúc Công đồng, thánh Gioan Phaolô II đã khẳng định rằng điều cần thiết là Giáo hội địa phương phải làm việc với sự tham gia của tất cả mọi người.

Hiệp thông và sứ vụ có thể còn hơi trừu tượng, trừ khi có sự tham gia của mọi thành phần ở mọi giai đoạn. Ở điểm này Đức Thánh Cha nhấn mạnh: “Cử hành Thượng Hội đồng luôn là một điều tốt và quan trọng, nhưng nó chỉ thực sự đem lại ích lợi nếu nó trở thành một biểu hiện sống động của Giáo hội, một cách hành động được đánh dấu bằng sự tham gia thực sự. Đây không phải là vấn đề hình thức, nhưng là đức tin. Tham gia là một đòi hỏi của đức tin đã nhận được trong Bí tích Thánh tẩy”.

Đức Thánh Cha đề cập đến ba nguy cơ có thể xảy đến trong Thượng Hội đồng:

Thứ nhất là lệ hình thức: Thượng Hội đồng có thể trở thành một sự kiện ngoại thường, nhưng chỉ với những hình thức bên ngoài, như người ta chỉ dừng lại chiêm ngắm mặt tiền đẹp của một nhà thờ, nhưng không bao giờ bước vào bên trong. Vì vậy, khi chúng ta nói một Giáo hội hiệp hành chúng ta không thể hài lòng về mặt hình thức, nhưng chúng ta cũng cần có bản chất, công cụ và cơ cấu thúc đẩy sự đối thoại và sự tương tác trong Dân Chúa.

Nguy cơ thứ hai là đề cao lý trí: biến Thượng Hội đồng thành một nhóm nghiên cứu, với những bài tham luận có học thức nhưng trừu tượng về các vấn đề của Giáo hội và thế giới.

Nguy cơ thứ ba là thái độ bất động: Nghĩa là không muốn thay đổi. Điều này dẫn đến sai lầm là những giải pháp cũ lại được áp dụng cho những vấn đề mới. Vì thế Thượng Hội đồng phải thực sự là một tiến trình liên tục, có sự tham gia trong các giai đoạn khác nhau và bắt đầu từ dưới.

Đức Thánh Cha mời gọi sống dịp gặp gỡ, lắng nghe và suy tư này như một thời gian của ân sủng, cho phép chúng ta nắm bắt được ba cơ hội: Giáo hội hiệp hành, Giáo hội của sự lắng nghe và Giáo hội của sự gần gũi.

Đức Thánh Cha kết thúc bài phát biểu với lời cầu nguyện xin Chúa Thánh Thần mở rộng tâm hồn mọi người, làm mới Dân thánh Chúa và canh tân bộ mặt trái đất.

Buổi khai mạc Thượng Hội đồng được tiếp tục với lời chào của Đức Hồng y Jean Claude Hollerich, tổng tường trình viên của Thượng Hội đồng. Sau đó là phần trình bày chứng từ của một thiếu nữ Nam Phi, một nữ tu Hoa Kỳ qua video, một giám mục Hàn Quốc. Sau một lát thinh lặng là chứng từ qua video của một gia đình từ Úc và một linh mục Brazil. Sau cùng là chứng từ của vị phụ trách một cộng đoàn dòng tu tại Pháp.

Buổi suy tư được tiếp tục với sứ điệp của Đức Hồng y Mario Grech, người Malta, Tổng Thư ký Thượng Hội đồng Giám mục, trước khi các tham dự viên chia thành các nhóm nhỏ theo ngôn ngữ khác nhau để thảo luận từ 11 giờ 30. Buổi thảo luận kết thúc lúc 13 giờ 30.