Từ thời Trung Cổ cho đến nay, nhiều thần học gia, muốn thêm tước hiệu “đồng công cứu chuộc” vào danh sách các tước hiệu của Đức Trinh Nữ Maria. Tuy nhiên, trong bài giảng thánh lễ Đức Mẹ Guadalupe hôm 12 tháng 12 tại Vatican, Đức Thánh Cha Phanxicô nói việc gán cho Đức Mẹ tước hiệu “đồng công cứu chuộc” và trình bày điều này như một tín lý là “chuyện ngớ ngẩn”.
Inés San Martín của tạp chí Crux có bài tường thuật sau. Xin kính mời quý vị và anh chị em theo dõi qua lời dịch của Thụy Khanh.
Đức Phanxicô đã thẳng thừng bác bỏ các đề nghị của một số thần học gia muốn thêm tước hiệu “đồng công cứu chuộc” vào danh sách các tước hiệu của Trinh Nữ Maria. Ngài nói rằng Mẹ Chúa Kitô không bao giờ lấy bất cứ điều gì vốn thuộc Con của ngài, và gọi việc sáng chế ra các tước hiệu và tín điều mới như thế là “chuyện ngớ ngẩn”.
Đức Phanxicô nói, “Đức Mẹ không bao giờ muốn giành cho mình điều vốn thuộc Con của Mẹ”. Đức Giáo Hoàng cho hay “Ngài không bao giờ tự giới thiệu mình là Đấng Đồng Công Cứu Chuộc cả. Không, là môn đệ thôi”, nghĩa là Đức Maria chỉ coi mình như là môn đệ của Chúa Giêsu. Đức Giáo Hoàng nhấn mạnh: “Đức Maria không bao giờ đánh cắp cho mình bất cứ điều gì vốn là của Con mình”, thay vào đó là Mẹ “phục vụ Người. Vì Mẹ là một bà mẹ. Ngài chỉ biết cho đi sự sống”.
Đức Giáo Hoàng nhấn mạnh “Khi họ đến với chúng ta với câu chuyện muốn tuyên bố tước hiệu đó cho Đức Mẹ và yêu cầu công bố điều đó như một tín điều, chúng ta đừng sa vào sự ngớ ngẩn đó”.
Đức Phanxicô đã đưa ra lập trường trên, bằng tiếng Tây Ban Nha, khi cử hành Thánh lễ tối thứ Năm tại Rôma nhân Lễ Đức Mẹ Guadalupe.
Tước hiệu của Đức Maria như là “Đấng Đồng Công Cứu Chuộc” đã có từ thời Trung cổ, và ý tưởng tuyên bố điều đó như một tín điều của Giáo Hội đã được thảo luận tại Công đồng Vatican II, nhưng không được chấp thuận. Vào những năm 1990, nhà thần học Công Giáo người Mỹ Mark Miravalle đã đưa ra một bản kiến nghị yêu cầu Đức Giáo Hoàng thực hiện một tuyên bố như thế, và ngày nay, lòng tôn sùng “Đức Mẹ Đồng Công Cứu Chuộc” có xu hướng mạnh nhất nơi các người Công Giáo bảo thủ.
Thật ra điều Đức Phanxicô nói hôm thứ Năm không phải là mới. Lập trường này nhất quán với quan điểm của Đức Hồng Y Joseph Ratzinger, là người đứng đầu Bộ Giáo Lý Đức Tin của Vatican trong hầu hết triều giáo hoàng của Thánh Gioan Phaolô II, và bây giờ là Đức Giáo Hoàng danh dự Bênêđíctô XVI.
Nói chuyện với Peter Seewald trong cuộc phỏng vấn dài được ấn hành thành một cuốn sách với nhan đề “Thiên Chúa và Thế giới: Một Cuộc Đàm Thoại”, Đức Hồng Y Joseph Ratzinger đã nói rằng: “Công thức ‘co-redemptrix’, nghĩa là đồng công cứu chuộc, đi quá xa khỏi ngôn ngữ Kinh thánh và các Giáo phụ, và do đó làm nảy sinh nhiều hiểu lầm”.
Đức Hồng Y Ratzinger nhấn mạnh “Như Thư gửi tín hữu Êphêsô và nhất là Thư gửi tín hữu Côlôxê cho chúng ta biết, mọi sự đều xuất phát từ Chúa Kitô; Đức Maria, cũng vậy, mọi sự Đức Mẹ là đều thông qua Người”. Từ ngữ ‘co-redemptrix’, sẽ che khuất nguồn gốc này. Đó là một ý định đúng đắn nhưng được phát biểu một cách sai lầm”.
Trong bài giảng, Đức Thánh Cha Phanxicô nhận xét rằng bài Tin Mừng được đọc trong thánh lễ và bức ảnh La Morenita đứng cao trước mặt và ở bên cạnh bàn thờ khiến ngài nghĩ đến ba tĩnh từ dành cho Đức Maria: người đàn bà – Đức Bà – bà mẹ và mestiza.
Đức Giáo Hoàng nói, “Đức Maria tự giới thiệu Mẹ là một người đàn bà. Và Mẹ tự giới thiệu mình với thông điệp của một người khác. Điều này nghĩa là Mẹ là người đàn bà và Mẹ là một môn đệ”.
Đức Phanxicô nói, “Lòng đạo đức bình dân Kitô giáo, trong suốt các thời đại, luôn tìm cách ca ngợi ngài bằng các tước hiệu mới. Tất cả đều là những tước hiệu hiếu thảo” nhằm nói lên “tình yêu của dân Thiên Chúa, nhưng không hề thay đổi tư cách của Mẹ như người phụ nữ môn đệ”.
Đức Phanxicô nói, Thánh Inhaxiô thích gọi Đức Trinh Nữ là “Đức Bà”. Theo vị giáo hoàng người Á Căn Đình, “Đơn giản là như thế. Mẹ không mong đợi bất cứ điều gì khác. Mẹ là người phụ nữ môn đệ”.
Đức Giáo Hoàng cũng dẫn lời Thánh Bernard nói rằng không có lời khen ngợi nào đủ để nói về Đức Maria, nhưng cuối cùng, không có gì tiêu biểu cho “tư cách môn đệ khiêm nhường” của Mẹ hơn là việc “trung thành với thầy của Mẹ, cũng là con trai của Mẹ, là Đấng Cứu Chuộc duy nhất”.
Đức Mẹ Guadalupe được xem là quan thầy của Mỹ Châu và Phi Luật Tân. Thánh lễ này là một truyền thống mà Đức Thánh Cha Phanxicô đã bắt đầu trong năm đầu tiên triều đại giáo hoàng của ngài.
Sau đó, vị giáo hoàng chuyển sang tĩnh từ tiếp theo, đó là “bà mẹ”. Đức Maria là mẹ của mọi dân tộc, “là Mẹ của mọi người chúng ta”, “của trái tim chúng ta, của linh hồn chúng ta”, và cũng là mẹ của Giáo Hội. Và ngài cũng là “một hình ảnh trong Giáo Hội”.
Đức Thánh Cha nói: “Chúng ta không thể nghĩ đến Giáo Hội mà không có nguyên tắc Thánh Mẫu học này. Khi chúng ta tìm kiếm vai trò của người đàn bà trong Giáo Hội, chúng ta có thể tìm hiểu qua những chức năng, bởi vì người đàn bà quả có những chức năng để hoàn thành trong Giáo Hội, nhưng điều đó chỉ giúp chúng ta nửa chừng”.
Đức Phanxicô nhấn mạnh, “Đức Maria phụ nữ, Đức Maria bà mẹ, không có bất cứ tước hiệu thiết yếu nào khác”. Ngay trong các Kinh Cầu, được đọc vào cuối chuỗi Mân côi, sau khi các tước hiệu đa dạng được dâng lên Mẹ bởi những đứa con yêu mến Mẹ và hát cho Mẹ của họ nghe, nhưng cuối cùng, họ không thay đổi “yếu tính” theo đó “Đức Maria là người phụ nữ và là bà mẹ”.
Đức Giáo Hoàng nói, tĩnh từ thứ ba, có nghĩa Đức Maria trở thành “Mestiza”, nghĩa là người lai, để là mẹ của mọi người. “Ngài trở thành mestiza với nhân loại. Bởi vì ngài đã làm cho Thiên Chúa trở thành mestizo. Và đây là mầu nhiệm cao cả: Đức Maria làm cho Thiên Chúa trở thành một mestizo, Thiên Chúa thực sự nhưng cũng là con người thực sự”.
“Đức Maria là phụ nữ, là Đức Bà của chúng ta; Đức Maria là mẹ của Con ngài và là mẹ của Giáo Hội phẩm trật thánh thiện, người phụ nữ của các dân tộc chúng ta nhưng là người đã biến Thiên Chúa thành một mestizo”.
