KẾT HÔN KHÔNG CHỈ LÀM ĐÁM CƯỚI

KẾT HÔN KHÔNG CHỈ LÀM ĐÁM CƯỚI

Aug. Trần Cao Khải

WHĐ, 13-05-2020 — Ngày nay, nhiều bạn trẻ theo xu hướng “Yêu cuồng sống vội” thường quyết định kết hôn một cách vội vàng. Họ nghĩ đơn giản là cứ lấy nhau đi, rồi mọi sự sẽ ổn cả thôi! Có đôi bạn mới quen nhau dăm ba tháng đã xin cha mẹ lo đám cưới. Có đôi do hoàn cảnh kinh tế, xã hội chi phối nên đã chấp nhận “sống thử” một thời gian như vợ chồng để rồi cuối cùng phải cưới vội vì sợ hậu quả làm cha làm mẹ trước khi cưới. Có đôi tuổi đời còn quá trẻ, nhưng cứ muốn tiến tới hôn nhân bất kể cuộc sống sau đó như thế nào, miễn là thể hiện được ước mơ “Một mái nhà tranh hai trái tim vàng!”.

Nói chung, nếu gọi là xây dựng một cuộc hôn nhân đích thực, thì dường như các bạn đã hụt hẫng vì thiếu chuẩn bị, hoặc chuẩn bị một cách quá hời hợt, sơ sài. Hầu như các bạn trẻ ít quan tâm đến giai đoạn tiền hôn nhân, từ lúc quen nhau, tìm hiểu nhau, đến thời kỳ sống đính hôn và sau đó là giai đoạn sống chung. Họ chỉ lo tập trung vào đám cưới là chính và giản lược hôn nhân là đám cưới. Do đó, có người đã nhận định thế này:

“Thực tế, nhiều người trẻ đến với hôn nhân với tâm thế dửng dưng kiểu “cưới cũng được, không cưới cũng được” hoặc “cưới rồi, không thích sẽ ly dị”.

Họ coi cuộc sống hôn nhân nhẹ nhàng như một trò chơi. Không ít người còn bị nhầm lẫn giữa tình yêu và hôn nhân. Sau thời gian hẹn hò, chưa kịp hiểu nhau, họ đã vội vã kết hôn. Khi hôn nhân đổ vỡ, họ tin rằng mình có thể vượt qua nhanh chóng, bởi bản thân họ không nghiêm túc trong quan niệm hôn nhân.

Nhiều người còn quan niệm, lấy nhau không có nghĩa là phải ở với nhau cả đời. Bởi vậy, không biết khi nào những đôi vợ chồng lấy nhau cho “xong chuyện” ấy sẽ đưa đơn ra tòa ly dị, bởi chắc chắn khó có một cuộc sống hạnh phúc khi họ đã thảo sẵn lá đơn ly hôn trước khi làm đăng ký kết hôn. Tuy nhiên, sau nhiều cuộc ly hôn lại là những hệ lụy không thể đo đếm trước. Và họ quên mất rằng hôn nhân là vấn đề hệ trọng của cuộc đời, nếu cuộc đời là một con đường thì những đòi buộc phải cưới nhau đã lãng phí thời gian để đi một khúc đường vòng.” [1]

Vậy để có một cuộc hôn nhân hạnh phúc và bền vững, ta phải khẳng định điều này là, hôn nhân là một cuộc-sống-mới trong đó hai người nam nữ chấp nhận sống với nhau trọn đời và cam kết giúp nhau đạt đến hạnh phúc theo nguyện ước ban đầu. Đời sống hôn nhân là một chuỗi tháng ngày có niềm vui xen lẫn nước mắt. Đôi bạn phải tranh đấu, hy sinh bởi vì đã cưới nhau, các bạn không thể sống tự do, buông tuồng, trái lại phải tuân thủ những đòi hỏi riêng của hôn nhân mà người ta gọi đó là những quy tắc trong đời sống vợ chồng.

Những ai bước vào đời sống hôn nhân một cách ý thức và trách nhiệm thì không thể bỏ qua một số nguyên tắc sau đây: Phải ra sức xây dựng cuộc hôn nhân từng ngày, phải trung tín với giao ước đã ký kết ngày kết hôn, phải trở nên người bạn đời đích thực của nhau và phải chu toàn trách nhiệm của đời sống hôn nhân gia đình.

1. Phải xây dựng công trình hôn nhân từng ngày

Văn hào Pháp André Maurois đã nói: “Hôn nhân là một công trình mà người ta phải kiến tạo suốt đời”. Điều đó có nghĩa là hôn nhân không phải là một dịch vụ, một hợp đồng hay một công việc tạm thời, ngắn hạn nào đó, trái lại đó là một đời sống lứa đôi mà hai bạn nam nữ cam kết dấn thân. Người ta không thể vì một lý do nào đó mà đành phải phủ nhận và buông bỏ dễ dàng những gì họ đã chọn lựa và cam kết ban đầu.

Ai cũng biết rằng, hôn nhân là một công trình quan trọng và thiết yếu vào bậc nhất của đời người. Bởi vì không có hôn nhân thì không có gia đình, mà không có gia đình thì không có xã hội và Giáo hội. Để công trình ấy trở nên hoàn thiện, đôi bạn phải đầu tư rất nhiều về thời gian, công sức, tài chánh, trí óc, nghị lực, sự kiên nhẫn, lòng quảng đại, sự hy sinh vv.

Khi kết hôn với nhau, đôi bạn không chỉ yêu nhau là đủ. Họ còn phải hiểu rõ ý nghĩa và mục đích của hôn nhân là gì. Mục đích được coi là ánh sáng chỉ dẫn và kim chỉ nam giúp cho cuộc hôn nhân đi đúng hướng và tồn tại lâu dài. Văn hào Pháp Antoine de St Exupéry đã nói: “Yêu nhau không phải là ngồi đó nhìn nhau nhưng là cùng nhau nhìn về một hướng”.

Đối với người Ki-tô hữu, “mục đích hôn nhân ngoài việc đôi bạn yêu thương và thăng tiến nhau, còn là tham dự vào công trình tạo dựng của Thiên Chúa bằng việc sinh sản và giáo dục con cái. Qua đời sống hôn nhân và gia đình, với việc sinh sản và giáo dục con cái, con người được mời gọi tiếp tục tham dự vào công cuộc tạo dựng, cai quản và làm cho vũ trụ tạo thành ngày càng nên tốt đẹp, làm nơi cư ngụ cho con người trên trần thế.

Tình yêu hôn nhân “được Thiên Chúa chúc phúc, được nhắm đến việc bảo tồn công trình tạo dựng: ‘Thiên Chúa ban phúc lành cho họ và Thiên Chúa phán với họ: Hãy sinh sôi nảy nở thật nhiều, cho đầy mặt đất và thống trị mặt đất’ (St 1,28)”.

Theo đó, “Tự bản tính, hôn nhân và tình yêu vợ chồng hướng tới việc sinh sản và giáo dục con cái. Con cái vừa là ân huệ cao quý nhất của hôn nhân, vừa góp phần rất lớn vào hạnh phúc của cha mẹ”.” [2]

Như vậy, ta thấy rằng không thể một sớm một chiều mà người ta có thể chu toàn hết bổn phận của hôn nhân được. Đó là một công trình dài hơi, nhiều khó khăn, đầy phức tạp. Như ngạn ngữ Tây phương có câu: “Hôn nhân không phải là luống hồng mà là một bãi chiến trường”. Đôi bạn là chiến binh dũng cảm, phải chiến đấu từng ngày với bản thân mình, với người bạn đời, với cuộc sống chung phức tạp, với những đòi hỏi của hoàn cảnh gia đình, vợ chồng, con cái vv.

2. Phải trung tín với giao ước đã cam kết

Ngày nay, nhiều bạn trẻ quan niệm hôn nhân chỉ đơn giản là một loại hình “Hợp đồng tình yêu”. Có thể yêu nhau và cưới nhau dễ dàng thì cũng bỏ nhau thoải mái. Thực tế đã chứng minh điều này. Đó là tình trạng “Ly hôn xanh”, nghĩa là cưới nhau chỉ trong một thời gian ngắn, khoảng từ 1-5 năm, người ta chán nhau và đưa nhau ra tòa xin ly hôn.

Nguyên nhân đưa đến tình trạng này, đó là các bạn trẻ coi hôn nhân như một trò chơi, trò đùa. Thích thì giữ, không thích thì buông bỏ. Họ còn coi hôn nhân như chuyện may rủi, hên xui nữa. Đó là chưa kể cưới nhau thành vợ thành chồng rồi lại coi nhau như gánh nặng, như nợ nần. Ca dao tục ngữ VN có câu: “Gái có chồng như gông đeo cổ/ Trai có vợ như rợ buộc chân”.

Khi nói đến giao ước hôn nhân, nhiều người nghĩ đến sự ràng buộc, sự mất tự do, sự lệ thuộc, sự thiếu bình đẳng… Thật ra, không phải như vậy. Giao ước không giết chết hôn nhân, trái lại nó giúp hôn nhân được thăng hoa và bền vững. Chúng ta biết rằng trong giao ước luôn hàm chứa hai yếu tố quan trọng, đó là tự nguyện và song phương.

Nói cách cụ thể, qua giao ước hôn nhân hai bạn nam nữ tự nguyện kết hôn với nhau trên nền tảng một tình yêu tự do, song phương, chân thành, trong sáng và có mục đích rõ ràng. Họ luôn hướng về nhau, mong muốn gần nhau để chia vui sẻ buồn, luôn làm mọi cách để bạn đời mình được hạnh phúc, sung sướng. Họ luôn đối xử với nhau một cách tế nhị, hòa đồng và cảm thông. Họ luôn cảm thấy trống vắng, buồn hiu khi phải xa nhau. Họ luôn nương tựa vào nhau để giúp nhau thăng tiến về mọi phương diện, luôn dìu dắt nhau vượt qua mọi sóng gió cuộc đời vv… Nói tóm lại, họ cần có nhau để yêu và để sống. Nếu không có những điều ấy, coi như cuộc hôn nhân thất bại và tình yêu sẽ chết dần, chết mòn.

Hôn ước Ki-tô giáo còn mang một ý nghĩa đặc biệt, đó là tính bất khả phân ly của hôn nhân. Tác giả D. Wahrheit trong cuốn “Cẩm nang Hạnh Phúc Gia Đình Ki-tô” đã viết như sau:

“Trong chương trình của Thiên Chúa, hôn nhân là một cộng đồng yêu thương. Mà bởi vì tình yêu luôn có tính cách chung thuỷ cho nên hôn nhân cũng mang tính bất khả phân ly. Trong hôn phối, hai người cam kết yêu thương nhau không phải chỉ trong một thời gian, với một số điều kiện mà là yêu thương suốt đời và vô điều kiện. Hơn nữa, trong chương trình của Thiên Chúa, tình yêu bền vững, thủy chung, trọn vẹn, phong phú giữa hai vợ chồng cũng trở thành một biểu tỏ hữu hình của tình yêu Thiên Chúa đối với con người.

Khi hai người phối ngẫu cố gắng thực hiện những gì mà Thiên Chúa làm cho nhân loại, họ sẽ nối dài và hiện thực hoá những hành động yêu thương của Ngài đối với con người. Khi hai người phối ngẫu thực hiện trọn vẹn ơn gọi hôn nhân của mình, họ trở thành một mặc khải của Thiên Chúa. Đó chính là ý nghĩa cao cả của Bí tích Hôn phối mà thánh Phao-lô đã nêu trong thư gửi giáo đoàn Ê-phê-sô 5, 32: “Mầu nhiệm này thật cao cả. Tôi muốn nói đến tình yêu của Đức Kitô và Giáo Hội”.” [3]

Đức thánh GH Gio-an Phao-lô II, trong Tông Huấn về những bổn phận của gia đình Ki-tô hữu cũng đã viết: “Nhờ tính cách bí tích của hôn nhân, đôi bạn được liên kết với nhau một cách chặt chẽ không thể tháo gỡ được. Khi người này thuộc về người kia, họ thực sự biểu lộ tương quan giữa Đức Ki-tô với Hội thánh của Ngài, qua dấu chỉ bí tích…” (số 13).

3. Phải yêu thương và nên một với nhau 

Một cuộc hôn nhân lý tưởng và bền vững luôn đòi hỏi đôi bạn phải gắn bó yêu nhau suốt đời và sẵn sàng nên một với nhau trong việc chu toàn sứ mệnh hôn nhân mà Thiên Chúa đã trao phó. “Họ không còn là hai, nhưng chỉ là một xương một thịt” (Mt 19,6). “Người ta sẽ lìa bỏ cha mẹ mà gắn bó với vợ mình, và cả hai sẽ thành một xương một thịt” (St 2,24).

ĐTC Phan-xi-cô trong Tông huấn “Niềm Vui của Tình Yêu” (NVTY) (Amoris Laetitia) đã nhấn mạnh rằng: “Hôn nhân là một dấu chỉ quí giá, vì khi một người nam và một người nữ cử hành Bí tích Hôn phối, thì có thể nói, Thiên Chúa được ‘phản chiếu’ nơi họ, và Ngài ghi khắc trong họ những nét phác thảo đặc thù và dấu ấn tình yêu không thể xóa nhòa của Ngài. Hôn nhân là linh ảnh của tình yêu Thiên Chúa dành cho chúng ta. Ngay Thiên Chúa, thật vậy, cũng là hiệp thông: Ba Ngôi Vị – Chúa Cha, Chúa Con, Chúa Thánh Thần – hằng sống từ muôn thuở cho đến muôn đời trong sự hiệp nhất hoàn hảo. Và đây chính là mầu nhiệm Hôn nhân: Thiên Chúa làm cho hai vợ chồng trở thành một cuộc đời duy nhất”. [2]

Tuy nhiên, trên thực tế để đạt đến lý tưởng “nên một” ấy, không phải là chuyện đơn giản dễ dàng. Ngay cả những cặp vợ chồng Công giáo, đã sống đời hôn nhân lâu dài cũng phải chiến đấu không ngừng, nhằm tránh sự rạn nứt và đổ vỡ vì lí do “không thể hòa hợp nên một với nhau được”. Không ít trường hợp, các đôi vợ chồng vì những mâu thuẫn bất hòa kéo dài đã phải ra tòa xin ly hôn, hay chí ít cũng chấp nhận ly thân, để “thoát nợ”. Và chúng ta đều biết rằng, sau cuộc ly hôn, là tiếp nối bi kịch gia đình: vợ chồng chia tay, con cái chia lìa, gia đình chia cắt.

Thực tế là như vậy, nhưng nếu chúng ta suy nghĩ nghiêm túc và biết lắng nghe giáo huấn của Hội thánh và ý kiến của những người đã sống kinh nghiệm hôn nhân lâu năm, thì chúng ta sẽ thực hiện được sự đòi hỏi nên một trong đời sống gia đình. Sau đây ta thử bàn về ba hướng dẫn cụ thể:

     a.-Nên một nhờ biết tôn trọng sự khác biệt của nhau

Trước khi bước vào đời sống hôn nhân gia đình, một trong những sự chuẩn bị cần thiết và quan trọng đầu tiên là hai bạn phải theo học lớp Giáo lý Hôn nhân. Qua đó, về kiến thức cơ bản, các bạn sẽ có dịp tìm hiểu khá kỹ về sự khác biệt nam nữ và về vấn đề tâm sinh lý vợ chồng. Có thể hình dung hôn nhân là một lâu đài bí mật và đôi bạn là ẩn số của nhau. Muốn biết hôn nhân chứa đựng gì, đòi hỏi ra sao, khó khăn thế nào…thì chúng ta phải học hỏi, tìm hiểu trước để tránh bỡ ngỡ, sai lầm, vấp váp. Chúng ta sẽ biết rằng người chồng thuộc nam giới, có những đặc điểm tâm sinh lý hoàn toàn khác với người vợ thuộc nữ giới. Ngày nay người ta thường nói “Bí mật Adam” hay “Bí mật Eva” là như thế. Sự khác biệt ấy quá rõ như chân lý “một với một là hai” vậy.

Có muôn vàn chi tiết khác biệt giữa nam nữ, nhưng nhờ ơn Chúa, một khi đôi bạn đã kết hợp thành vợ chồng để sống với nhau suốt đời thì sẽ vượt qua mọi trở ngại. Tình yêu là yếu tố quan trọng hàng đầu giúp cho đôi bạn chấp nhận nhau, nương tựa nhau, khích lệ nhau. Một cuộc hôn nhân hạnh phúc là cuộc hôn nhân trong đó hai người nam nữ, thay vì loại trừ nhau do khác biệt giới tính, thì lại bổ sung cho nhau. Họ chấp nhận “tương khắc” chứ không “xung khắc”. Ca dao VN có câu: “Yêu nhau vạn sự chẳng nề, / Một trăm chỗ lệch cũng kê cho bằng”.

     b.- Nên một nhờ biết hy sinh vì tình yêu

Một trong những rào cản lớn nhất đối với sự hiệp nhất trong đời sống vợ chồng, đó là tính ích kỷ, lòng dạ hẹp hòi và sự nhát đảm. Trong cuộc sống, có thể một trong hai bạn hoặc cả hai bạn đến lúc nào đó đều ngại hy sinh. Có câu nói sau: “Hy sinh cho nhau, đã là một phần thiết yếu của hôn nhân và sẽ mãi mãi là như vậy”. Đôi bạn phải hy sinh tự do cá nhân để hòa mình vào đời sống cộng đồng gia đình. Họ phải hy sinh để cái “Tôi” của mỗi người thích nghi với cái “Chúng ta” của hai người. Họ phải hy sinh để lắng nghe hơn là phán dạy, để thực hiện hơn là nói suông, để biết chia sẻ niềm vui và nỗi buồn của bạn đời hơn là sống dửng dưng, lạnh nhạt, vô cảm. Nói cách khác, đôi bạn phải tỏ ra “người này cần đến người kia”, để bổ sung cho nhau.

Thánh nữ Tê-rê-xa Hài Đồng đã nói, “Yêu và hy sinh là một, không hy sinh thì chưa gọi là yêu”. Tình yêu vợ chồng là một tình yêu vĩ đại, bởi họ không chỉ sống cho nhau, với nhau trong một khoảnh khắc ngắn ngủi, mà là trải dài suốt cả cuộc đời. Người ta cũng nói, “Chết cho người mình yêu thì dễ hơn là sống với người ấy”. Bởi vì cuộc sống của đôi vợ chồng yêu nhau thì không bao giờ là yên nghỉ cả. Theo kinh nghiệm của con người thì “Hôn nhân là một chiến trường chứ không phải là một luống hồng”.

Vậy đã rõ, sự hy sinh của đôi bạn phải xuất phát từ tình yêu đích thực, dõi theo tình yêu mà Đức Ki-tô đã làm gương và dạy chúng ta sống. Và tình yêu ấy hướng tới một sự hiệp nhất kỳ diệu giữa hai cá thể, hai con người khác biệt. Bởi xét cho cùng, “Gia đình, được thiết lập do tình yêu và được sinh động cũng do tình yêu, là một cộng đồng các ngôi vị: đôi bạn là nam và nữ , cha mẹ và con cái, họ hàng. Bổn phận đầu tiên của gia đình là trung thành sống thực tại của sự hiệp thông, trong cố gắng bền bỉ nhằm thăng tiến một cộng đồng đích thực gồm các ngôi vị…Không có tình yêu, gia đình không thể sống, lớn lên và tự hoàn thiện, xét như một cộng đồng các ngôi vị…” [4]

     c.- Nên một nhờ biết vượt thắng mọi khó khăn thử thách

Người ta đã ví hôn nhân là một chiến trường, vợ chồng là chiến binh, họ phải chiến đấu không mệt mỏi. Có người đã nói, “Trận chiến dũng cảm nhất, tôi chưa từng thấy ở đâu trên bản đồ thế giới, mà tôi chỉ gặp giữa hai vợ chồng” (Joaquin Miller). Thực vậy, cuộc sống gia đình đầy những khó khăn, vất vả, cực nhọc. Khó khăn về kinh tế, vất vả trong công việc làm ăn, cực nhọc để giải quyết những vấn đề gia đình vv.

Từ thực tế khó khăn, phức tạp này, đã phát sinh biết bao hệ lụy. Có người bi quan đã nói, “Hôn nhân là một pháo đài, người ở trong muốn thoát ra, còn người ở ngoài lại muốn đi vào”. Hoặc, “Tình yêu ở xa trông lấp lánh như hạt kim cương, nhưng đến gần thì chỉ là giọt lệ”… Gánh nặng của hôn nhân không chỉ là giải quyết vấn đề “cơm, áo, gạo, tiền”, mà còn bao gồm tất cả những rắc rối phức tạp trong đời sống vợ chồng. Chẳng hạn, chuyện xung đột nảy sinh do giới tính và cá tính khác biệt, do sở thích không đồng bộ, do nền giáo dục hấp thu không tương xứng, do trục trặc trong sinh hoạt tình dục vợ chồng vv. Những bất đồng này xói mòn tình yêu đôi bạn, khiến họ không thể chịu đựng nhau được nữa, lúc đó phát sinh hậu quả ly hôn ly dị.

Một thống kê cho biết tỉ lệ ly hôn ở Việt Nam chiếm khoảng 31%-40%, trong đó tuổi thọ hôn nhân bình quân của thế hệ 8x đưa nhau ra tòa dao động trong khoảng… 30 tháng. Ba mươi tháng đã ly hôn, nghĩa là chưa đầy ba năm cưới nhau người ta đã quyết định chia tay. Họ chia tay hẳn là có nhiều lý do, nhưng trên hết vẫn là do họ chưa được trang bị đủ hành trang để vào đời, để “đi gánh vác”, để làm vợ làm chồng, để xây dựng mái ấm gia đình. Một danh nhân đã nói, “Hãy cầu nguyện một lần trước khi ra trận, hai lần trước khi ra khơi, nhưng ba lần trước khi kết hôn”.

Đức thánh GH Gio-an Phao-lô II đã nhắc nhở chúng ta: “Mỗi gia đình đều luôn luôn được Thiên Chúa Chủ Tể của sự bình an, mời gọi sống kinh nghiệm tươi sáng phấn khởi của việc hòa giải, trong việc tái lập sự hiệp thông, tìm lại sự hiệp nhất. Cách riêng việc tham dự vào Bí tích Giao hòa và bàn tiệc Mình Thánh Chúa Ki-tô sẽ đem lại cho gia đình Ki-tô hữu ơn sủng cần thiết và tinh thần trách nhiệm tương xứng để thắng vượt tất cả mọi chia rẽ và bước tới sự hiệp thông đích thực và trọn vẹn mà Thiên Chúa muốn, và như thế là đáp lại nỗi ước mong nồng nàn của Chúa là ‘xin cho tất cả được nên một’…” (số 21) ./. [4]