SỨ ĐIỆP CỦA ĐỨC GIÁO HOÀNG
NHÂN NGÀY THẾ GIỚI NGƯỜI DI CƯ VÀ TỊ NẠN
LẦN THỨ 109 NĂM 2023
(Chúa nhật, 24.09.2023)
Tự do chọn lựa di cư hay ở lại
WHĐ (17.05.2023) – Hôm 11.05.2023, Toà thánh đã cho công bố Sứ điệp nhân ngày Thế giới Người Di cư và Tị nạn 2023 với chủ đề “Tự do chọn lựa di cư hay ở lại”. Năm nay, ngày Thế giới Người Di cư và Tị nạn lần thứ 109 sẽ được cử hành vào Chúa nhật ngày 24.09.
Dưới đây là nội dung Sứ điệp của Đức Thánh Cha:
Anh chị em thân mến!
Các làn sóng di cư của thời đại chúng ta là biểu hiện của một hiện tượng phức tạp và đa dạng, để hiểu được hiện tượng này, đòi phải phân tích cẩn thận tất cả các khía cạnh đặc trưng của những giai đoạn khác nhau của trải nghiệm di cư, từ khi khởi hành cho đến khi tới nơi, kể cả khả năng quay trở về. Nhằm góp phần vào nỗ lực diễn giải thực tại này, tôi quyết định dành Sứ điệp nhân Ngày Thế giới người Di cư và Tị nạn Thế giới lần thứ 109 để nói về quyền tự do, vốn luôn là đặc điểm của sự lựa chọn rời bỏ quê hương của bất cứ ai.
“Tự do ra đi, tự do ở lại” là tiêu đề của một sáng kiến liên đới được Hội đồng Giám mục Ý đề xướng cách đây vài năm như một phản ứng cụ thể đối với những thách thức do các phong trào di cư đương thời đặt ra. Từ việc chăm chú lắng nghe các Giáo hội địa phương, tôi nhận thấy rằng việc đảm bảo quyền tự do này trở thành một mối quan tâm mục vụ phổ biến được chia sẻ rộng rãi.
“Sứ thần Chúa hiện ra báo mộng cho ông Giuse rằng: “Này ông, dậy đem Hài Nhi và mẹ Người trốn sang Ai Cập, và cứ ở đó cho đến khi tôi báo lại, vì vua Hêrôđê sắp tìm giết Hài Nhi đấy!” (Mt 2,13). Cuộc chạy trốn của Thánh Gia sang Ai Cập không phải là kết quả của một chọn lựa tự do, cũng không giống như nhiều cuộc di cư đã đánh dấu lịch sử của dân tộc Israel. Quyết định di cư phải luôn là một lựa chọn tự do, nhưng trên thực tế, trong nhiều trường hợp, ngay cả trong thời đại của chúng ta, không phải như vậy. Xung đột, thiên tai, hoặc đơn giản hơn là không thể sống một cuộc sống đàng hoàng và thịnh vượng trên chính quê hương đang buộc hàng triệu người phải rời đi. Ngay từ năm 2003, Thánh Gioan Phaolô II đã tuyên bố rằng “đối với những người di cư và tị nạn, việc tạo ra các điều kiện hòa bình cụ thể có nghĩa là cam kết một cách nghiêm túc bảo vệ trước hết quyền không di cư, nghĩa là quyền được sống trong hòa bình và nhân phẩm ngay tại quê hương mình” (Sứ điệp nhân Ngày Thế giới Di cư và Tị nạn lần thứ 90, 3).
“Họ đem theo các đàn vật của họ và các tài sản họ đã gây được ở đất Canaan, và họ đến Ai Cập, ông Giacóp và tất cả dòng dõi ông cùng với ông” (St 46, 6). Chính vì nạn đói nghiêm trọng mà Gia-cóp và cả gia đình buộc phải lánh nạn ở Ai Cập, nơi con trai ông là Giuse đảm bảo sự sống còn của họ. Các cuộc đàn áp, chiến tranh, hiện tượng khí quyển và nghèo đói cùng cực là những nguyên nhân rõ ràng nhất dẫn đến tình trạng di cư bắt buộc hiện nay. Những người di cư chạy trốn vì đói nghèo, sợ hãi, hoặc tuyệt vọng. Để loại bỏ những nguyên nhân này và chấm dứt tình trạng di cư bắt buộc, cần phải có sự dấn thân chung của tất cả mọi người, tùy theo trách nhiệm của mình. Sự dấn thân này bắt đầu bằng việc tự vấn liệu chúng ta có thể làm gì, cũng như chúng ta cần ngừng làm những gì. Chúng ta cần nỗ lực hết sức để ngăn chặn cuộc chạy đua vũ trang, chủ nghĩa thực dân kinh tế, chiếm đoạt tài nguyên của người khác, và sự tàn phá ngôi nhà chung của chúng ta.
“Tất cả các tín hữu hợp nhất với nhau, và để mọi sự làm của chung. Họ đem bán đất đai của cải, lấy tiền chia cho mỗi người tuỳ theo nhu cầu” (Cv 2, 44-45). Lý tưởng về cộng đoàn Kitô hữu tiên khởi dường như quá xa vời với thực tế ngày nay! Để việc di cư trở thành một lựa chọn thực sự tự do, cần phải cố gắng đảm bảo cho mọi người được chia sẻ sự bình đẳng về công ích, tôn trọng các quyền cơ bản, và tiếp cận với sự phát triển con người toàn diện. Chỉ bằng cách này mới có thể mang lại cho mỗi người cơ hội được sống xứng nhân phẩm và viên mãn, dù là cá nhân hoặc như một gia đình. Rõ ràng là trách nhiệm chính thuộc về các quốc gia nguyên quán và các nhà lãnh đạo của họ, được kêu gọi thực hiện một chính sách tốt –minh bạch, trung thực, có tầm nhìn xa, và phục vụ tất cả mọi người, đặc biệt là những người dễ bị tổn thương nhất. Đồng thời, họ phải được trao quyền để làm việc này mà không bị tước đoạt các nguồn tài nguyên thiên nhiên và nhân lực, cũng như không có sự can thiệp từ bên ngoài nhằm phục vụ lợi ích của một số ít người. Trong trường hợp hoàn cảnh cho phép lựa chọn di cư hay ở lại, thì cũng phải đảm bảo rằng lựa chọn đó được cung cấp đầy đủ thông tin và được cân nhắc cẩn thận, để ngăn chặn việc rất nhiều người nam, nữ và trẻ em trở thành nạn nhân của những ảo tưởng nguy hiểm hoặc của những kẻ buôn người vô đạo đức.
“Năm toàn xá đó, mỗi người trong các ngươi sẽ trở về phần sở hữu của mình” (Lv 25, 13). Đối với người dân Israel, việc cử hành Năm Thánh tiêu biểu cho một hành động công lý tập thể: “Mọi người được phép trở lại tình trạng ban đầu của họ, với việc xóa bỏ mọi khoản nợ, phục hồi đất đai và khả năng một lần nữa được hưởng sự tự do vốn dành cho các thành phần của Dân Chúa” (Bài Giáo Lý, 10. 02. 2016). Khi bước đến gần Năm Thánh 2025, chúng ta cần ghi nhớ khía cạnh này của việc cử hành Năm Thánh. Mỗi quốc gia riêng lẻ và cộng đồng quốc tế cần có những nỗ lực chung để đảm bảo rằng mọi người đều được hưởng quyền không buộc phải di cư, có nghĩa là, mỗi người có cơ hội được sống trong hòa bình và với nhân phẩm trên chính đất nước của mình. Quyền này vẫn chưa được hệ thống hóa, nhưng nó có tầm quan trọng cơ bản, và việc bảo vệ quyền này phải được coi là trách nhiệm chung của mọi quốc gia đối với công ích vượt ra ngoài biên giới quốc gia. Thật vậy, vì tài nguyên thế giới không phải là vô tận, nên sự phát triển của các nước nghèo hơn về kinh tế phụ thuộc vào khả năng chia sẻ được tạo ra giữa tất cả các quốc gia. Cho đến khi quyền này được đảm bảo – và đây là một tiến trình lâu dài – vẫn sẽ có nhiều người phải di cư để tìm kiếm một cuộc sống tốt đẹp hơn.
“Vì xưa Ta đói, các ngươi đã cho ăn; Ta khát, các ngươi đã cho uống; Ta là khách lạ, các ngươi đã tiếp rước; Ta trần truồng, các ngươi đã cho mặc; Ta đau yếu, các ngươi đã thăm nom; Ta ngồi tù, các ngươi đã đến thăm” (Mt 25, 35-36). Những lời này được vang lên như không ngừng nhắc nhở chúng ta nhận ra nơi người di cư không chỉ đơn thuần là người anh chị em đang gặp khó khăn, mà là chính Đức Kitô, Đấng đang gõ cửa nhà chúng ta. Đây là lý do tại sao, khi làm việc để đảm bảo rằng trong mọi trường hợp, việc di cư là kết quả của một lựa chọn tự do, chúng ta được mời gọi thể hiện sự tôn trọng tối đa đối với phẩm giá của mỗi người di cư; điều này đòi hỏi chúng ta phải đồng hành và quản lý các làn sóng di cư theo cách tốt nhất có thể, xây dựng những cây cầu chứ không phải những bức tường, mở rộng các kênh để di cư thường xuyên và an toàn. Tại bất cứ nơi nào chúng ta quyết định xây dựng tương lai của mình, nơi đất nước chúng ta sinh ra hoặc ở một nơi nào khác, điều quan trọng là ở đó luôn có một cộng đồng sẵn sàng chào đón, bảo vệ, ủng hộ, và hòa nhập tất cả mọi người, không phân biệt và không loại trừ bất kỳ ai.
Lộ trình Hiệp hành mà chúng ta thực hiện với tư cách là một Giáo hội dẫn chúng ta đến việc xem những người dễ bị tổn thương nhất – bao gồm nhiều người di cư và tị nạn – như những người bạn đồng hành đặc biệt trên lộ trình, những người mà chúng ta yêu thương và chăm sóc như anh chị em. Chỉ bằng cách cùng nhau bước đi, chúng ta mới có thể đi xa và đạt được mục tiêu chung trong hành trình của mình.
Rôma, Đền thờ Thánh Gioan Latêranô, ngày 11 tháng 5 năm 2023
PHANXICÔ
LỜI CẦU NGUYỆN
Lạy Thiên Chúa là Cha Toàn Năng,
xin ban cho chúng con ân sủng để làm việc không mệt mỏi
cho công lý, liên đới, và hòa bình,
để tất cả con cái Chúa có thể được hưởng
quyền tự do lựa chọn di cư hay ở lại.
Xin ban cho chúng con sự can đảm để tố cáo
tất cả những nỗi kinh hoàng của thế giới,
và đấu tranh chống lại mọi bất công
làm biến dạng vẻ đẹp của con cái Chúa
và sự hòa hợp của ngôi nhà chung của chúng con.
Xin phù trợ chúng con bằng sức mạnh của Thần Khí Chúa,
để chúng con có thể phản ánh tình yêu dịu dàng của Chúa
cho mọi người di cư mà Chúa đặt trên lộ trình của chúng con,
và lan tỏa trong tâm hồn và trong mọi môi trường
văn hóa của sự gặp gỡ và chăm sóc.
Nt. Anna Ngọc Diệp, OP
Dòng Đa Minh Thánh Tâm
Chuyển ngữ từ: vatican.va (12. 5. 2023)
