Thánh Gioan Tông đồ
(còn gọi là Gioan Người Được Yêu Dấu, Gioan Nhà Thần Học; sống khoảng năm 6 – 100 CN)
Thánh Gioan Tông đồ, trong tiếng Aramaic là Yohanan Shliha, tiếng Do Thái là Yohanan ben Zavdi, tiếng Hy Lạp là Iōannēs, và tiếng Latinh là Ioannes, là một trong Mười Hai Tông đồ của Chúa Giêsu theo Tân Ước. Trong tiếng Anh, ngài được gọi là John the Apostle.
Theo truyền thống Kitô giáo, Gioan thường được coi là tông đồ trẻ tuổi nhất. Ngài là con ông Dêbêđê (Zebedee) và bà Salômê; anh ruột của ngài là thánh Giacôbê Tông đồ, cũng thuộc Nhóm Mười Hai. Gioan cùng với Phêrô và Giacôbê hợp thành nhóm các môn đệ thân tín nhất của Chúa Giêsu, được chứng kiến nhiều biến cố quan trọng như cuộc Biến Hình, cơn hấp hối tại vườn Ghết-sê-ma-ni, và đứng dưới chân thập giá.
Trong truyền thống Giáo Hội, Gioan được gọi là “Người Môn Đệ được Chúa yêu mến”, danh xưng gắn liền với chiều sâu thiêng liêng và mối hiệp thông đặc biệt của ngài với Thầy Giêsu. Trong Chính Thống Giáo Đông Phương, ngài còn được tôn kính với tước hiệu “Thánh Gioan Nhà Thần Học”, do những giáo huấn thần học sâu sắc về Ngôi Lời, tình yêu và mầu nhiệm Thiên Chúa.
Các Giáo Phụ thời sơ khai thường đồng nhất Gioan Tông đồ với Thánh sử Gioan, Gioan đảo Patmos, và tác giả của các tác phẩm mang tên Gioan trong Tân Ước. Truyền thống cũng khẳng định rằng ngài là tông đồ sống lâu nhất, và là người duy nhất trong Nhóm Mười Hai qua đời cách tự nhiên, sau một đời sống chứng tá trung thành cho Đức Kitô.
Theo niềm tin truyền thống của Giáo Hội, Gioan Tông đồ được coi là tác giả của Phúc Âm Gioan, ba Thư Gioan, và Sách Khải Huyền – toàn bộ được gọi chung là các tác phẩm Gioan. Tuy nhiên, trong nghiên cứu Kinh Thánh hiện đại, nhiều học giả đặt vấn đề về việc quy toàn bộ các tác phẩm này cho cùng một tác giả. Chỉ một số ít học giả ngày nay cho rằng Gioan Tông đồ trực tiếp viết Phúc Âm Gioan, và đa số cho rằng ngài không phải là tác giả trực tiếp của các sách ấy.
Dẫu vậy, phần lớn các nhà nghiên cứu đồng thuận rằng ba Thư Gioan có cùng một tác giả, và tác giả này khác với tác giả của Sách Khải Huyền, dù vẫn còn nhiều quan điểm khác nhau về mối liên hệ giữa tác giả các thư và Phúc Âm Gioan.
Bất chấp những tranh luận học thuật, Thánh Gioan Tông đồ vẫn được Giáo Hội tôn kính như chứng nhân của tình yêu, vị tông đồ của sự chiêm niệm và thần học sâu xa, người đã để lại một gia sản thiêng liêng phong phú, góp phần định hình đức tin Kitô giáo qua mọi thời đại.